تخمدان پلی کیستیک یا کیست تخمدان؛ علائم، عوارض و درمان

 

تخمدان پلی کیستیک چیست؟

یکی از بیماری‌های شایعی که در اغلب زنان وجود دارد، تخمدان پلی‌ کیستیک یا PCOS بوده که وضعیتی است که در آن تخمدان‌ها مقدار غیر طبیعی از هورمون‌های آندروژن که هورمون‌های جنسی مردانه هستند را تولید و ترشح می‌کنند. 

به سبب تولید و ترشح بیش از حد هورمون آندروژن، کیست‌های کوچک و متعددی در تخمدان‌های زنان به وجود خواهد آمد. این کیست‌ها از مایعاتی پر شده‌اند.

البته توجه داشته باشید تمامی زنانی که مبتلا به تخمدان پلی کیستیک هستند، دچار کیست در رحم خود نبوده و همچنین برخی زنان نیز با این که مبتلا به تخمدان پلی کیستیک نیستند، در تخمدان‌های  خود کیست دارند.

در واقع ترشح صحیح و کافی هورمون‌های زنانه سبب تخمک گذاری در زنان می‌شوند. تخمک گذاری فرایندی است که در آن یک تخمک بالغ شده از تخمدان آزاد می‌شود. در نتیجه آزاد شدن تخمک از تخمدان و لقاح آن با اسپرم، بارداری اتفاق می‌افتد. در صورتی که در بیماری تخمدان پلی کیستیک بدن زن به مقدار کافی هورمون‌های مورد نیاز برای تخمک گذاری را تولید نکرده و در نتیجه باروری با مشکل مواجه می‌شود.

هورمونها و سندرم تخمدان پلی کیستیک :

هورمونها موادی در بدن هستند که در تنظیم عملکردهای مختلف بدن ما دخالت دارند.بعضی از آنها در تنظیم سیکلهای ماهیانه و بعضی برای باروری نقش دارند.آن گروه از هورمونها که در ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک نقش دارند شامل موارد زیر می باشند :

1.آندروژن ها

این هورمونها را هورمون مردانه نیزمی نامند. در بدن خانم ها هم این هورمون با میزانی پائین تر از سطح بدن مردان ترشح می شود .در بیماران با مشکل سندرم تخمدان پلی کیستیک سطح خونی آندروژن بالاتر از سطح عادی می رود و همین سبب ایجاد مشکلاتی همچون رشد موهای زائد مثلا در صورت یا ریزش موی سر می شود.

2.انسولین

کار این هورمون تنظیم قند خون می باشد. در بیماران با سندرم تخمدان پلی کیستیک، بدن واکنش غیر طبیعی در برابر این هورمون دارد.

3.پروژسترون

در بدن بیماران سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است میزان این هورمون در حد عادی نباشد و همین سبب سیکل های نامنظم ماهانه و غیر قابل پیش بینی شود.

علت سندرم تخمدان پلی کیستیک :

هنوز پزشکان همه علت های ایجاد این سندرم را نمی دانند، ولی داشتن رابطه ژنتیکی کاملا مشخص شده است. مثلا اگر مادر یا خواهر یک خانم به این مشکل مبتلا باشد، او شانس ابتلای بالاتری را دارد.

در چه مواردی به این بیماری مشکوک شویم :

1.رشد مو در محل های نا خواسته

به این مشکل هیرسوتیسم گفته می شود و به صورت رشد موی خارج از حالت عادی روی صورت، چانه، شکم و پشت کمر می باشد.

2.کاهش و ریزش موی سر

موهای سر ابتدا نازک شده، سپس با افزایش سن این مشکل شدت پیدا می کند.

3.مشکلات وزن

نیمی از این بیماران مشکل  افزایش وزن دارند و همینطور برای کاهش وزن هم دچار مشکلات زیادی هستند.

4.آکنه یا پوست چرب

به علت اختلالات هورمونی این بیماران می توانند دچار مشکلات پوستی شوند.

5.اختلال در خواب و احساس خستگی در بیشتر زمانها

6.مشکل در باردار شدن

7.پریودهای نامنظم

علائم تخمدان پلی کیستیک

در تنظیم سیکل قاعدگی زنان، عوامل مختلفی همچون هورمون‌های استروژن و پروژسترون که توسط تخمدان‌ها تولید می‌شوند، تاثیر بسیار زیادی دارند.

به وجود آمدن هر گونه اختلال در تولید و ترشح این هورمون‌ها می‌تواند عوارض و بیماری‌هایی را برای افراد ایجاد کند. از جمله مشخص‌ترین و بارزترین علائم تخمدان پلی‌ کیستیک که نیازمند درمان تخمدان پلی کیستیک هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        کیست تخمدان

·        نوسانات هورمونی (بیشتر شدن ترشح هورمون مردانه)

·        اختلال در قاعدگی

·        رشد بیشتر موهای زائد در بدن و صورت فرد

·        افزایش احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند: عارضه های قلبی_عروقی و دیابت

·        افزایش وزن

·        خونریزی شدید در دوران قاعدگی

·        سردرد و سایر تغییرات روحی

·         آکنه

·        پوست چرب

·        کم پشت شدن مو

·        وجود کیست در تخمدان

·        افزایش سطح هورمون مردانه

·        ریزش مو

·        سردرد و سایر تغییرات روحی

عوارض کیست تخمدان

تخمدان پلی کیستیک می‌تواند عوارضی را برای بیماران به همراه داشته باشد. از جمله مهم‌ترین عوارض و علائم بیماری می‌توان به ایجاد شدن اختلال در سیکل قاعدگی و حتی قطع شدن این چرخه اشاره کرد که در نتیجه قطع شدن یا اختلال در چرخه قاعدگی افراد دچار ناباروری خواهند شد. 

در نتیجه این نامنظم شدن سیکل تخمک گذاری، هورمون‌هایی همچون استروژن، پروژسترون، FSH و LH تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. به بیان دقیق تر این نوسانات سبب کاهش ترشح استروژن و پروژسترون و افزایش ترشح هورمون آندروژن می شوند.

درمان تخمدان پلی کیستیک از آن جهت حائز اهمیت است، که عدم درمان این بیماری، عوارضی همچون موارد زیر را به همراه دارد:

·        ناباروری

·        سندرم های متابولیک

·        اختلال در سیکل قاعدگی

·        قطع شدن این چرخه دیابت

·        افزایش سطح انسولین یا مقاومت به انسولین

·        کاهش ترشح استروژن

·        افزایش هورمون آندروژن

·        سرطان آندومتر

·        افسردگی

·        آپنه انسدادی خواب

·        مشکلات قلبی و عروقی

·        سرطان رحم

روش های درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک

روش‌های درمان مختلفی برای درمان تخمدان پلی کیستیک وجود دارند، که پزشک متخصص بسته به عواملی همچون شدت بیماری، عوارض ناشی از آن، سن بیمار، مرحله ی بیماری و … در خصوص بهترین روش تصمیم گیری خواهد کرد. 

در واقع در ابتدا بیماران به پزشک زنان و زایمان مراجعه می‌کنند. پزشک با بررسی دقیق علت این بیماری، تشخیص داده و با توجه به شرایط بیمار، بهترین روش درمانی برای بیمار را انتخاب می کند. در ادامه شما را با برخی از بهترین روش‌ها به منظور درمان تخمدان پلی کیستیک آشنا خواهیم کرد.

تغییر و اصلاح در سبک زندگی

تخمدان پلی کیستیک از آن دسته بیماری‌هایی به حساب می‌آید، که سبک زندگی افراد می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در به وجود آمدن این بیماری و در عین حال بهبودی آن ایفا کند. 

مهمترین نکته برای درمان این بیماری، بهبود شیوه زندگی می باشد . این بیماران به داشتن فعالیت بدنی منظم و کاهش وزن توصیه می شوند. بیماران می‌توانند در وهله اول با اصلاح سبک زندگی خود، سبب بهبودی و درمان تخمدان پلی کیستیک شود. 

از جمله کارهایی که می‌توان بدین منظور انجام داد، می‌توان به کاهش وزن، انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب، رژیم غذایی سالم و… اشاره کرد.

 دارودرمانی

 در برخی مواقع پزشک متخصص زنان و زایمان به منظور درمان تخمدان پلی کیستیک، استفاده از دارو را پیشنهاد می‌دهند. درمان های داروئی بر اساس سن بیمار، علائم و مشکلات وی ( آکنه ، هیرسوتیسم ، وضعیت سیکلهای ماهانه ) ، وضعیت تاهل و تعداد فرزند ، روش جلوگیری از بارداری و مشکل نازائی متفاوت خواهند بود.

داروهایی همچون قرص‌های ضد بارداری، استروژن و پروژستین، متفورمین و…، از آن جایی که می‌تواند به تعدیل سیکل قاعدگی و نظم تخمک گذاری در فرد کمک کنند، می‌توانند برای درمان تخمدان پلی کیستیک بسیار مفید باشد. 

در واقع داروها می‌توانند تا حد زیادی علائم این بیماری را کنترل کرده و سبب درمان تخمدان پلی کیستیک شوند.

جراحی کیست تخمدان

زمانی که روش‌های غیر تهاجمی و ساده برای درمان تخمدان پلی کیستیک موثر نباشند، متخصص زنان و زایمان عمل جراحی را پیش روی بیماران قرار خواهد داد‌‌. با انجام این جراحی حتی امکان بارداری نیز برای افراد فراهم خواهد شد.

نتیجه گیری

اغلب افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک درصدد یافتن راهی برای درمان این بیماری هستند. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد که سعی کردیم در این مقاله شما را با آنها آشنا کنیم.

دکتر بنفشه تاج بخش متخصص زنان و زایمان بوده، همچنین دارای فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی پیشرفته می باشد. جهت ارتباط بیشتر با دکتر و رزرو وقت، با شماره های زیر تماس گرفته و سایر شبکه های اجتماعی ( آپارات و اینستاگرام) دکتر را دنبال کنید.