ولوودینیا (Vulvodynia) یک اختلال درد مزمن در ناحیه ولوا (بخش خارجی دستگاه تناسلی زنانه) است که بدون علت مشخص به مدت حداقل سه ماه یا بیشتر ادامه می‌یابد. این درد به صورت سوزش، نیش زدگی، تیر کشیدن یا احساس ناراحتی مداوم توصیف می‌شود. نکته مهم در مورد ولوودینیا این است که برخلاف برخی عفونت‌ها یا بیماری‌های پوستی، هیچ نشانه ظاهری مشخصی مانند التهاب یا ضایعه پوستی وجود ندارد و همین موضوع باعث دشواری در تشخیص آن می‌شود. این بیماری یکی از مشکلات نسبتا شایع اما کمتر شناخته شده در میان زنان است و می‌تواند بر کیفیت زندگی، روابط اجتماعی و حتی وضعیت روانی افراد تاثیر بگذارد.
انواع ولوودینیا
ولوودینیا بر اساس محل بروز درد و زمان شروع آن به چند دسته تقسیم می‌شود. شناخت این دسته بندی‌ها به درک بهتر ماهیت بیماری کمک می‌کند.
۱. تقسیم بندی بر اساس محل درد
- ولوودینیای موضعی (Localized vulvodynia):
درد محدود به یک ناحیه خاص از ولوو است، مانند دهلیز ولوا (Vestibule) یا کلیتوریس. در این نوع، لمس مستقیم همان نقطه باعث تشدید درد می‌شود. - ولوودینیای عمومی (Generalized vulvodynia):
درد در بخش‌های گسترده تری از ولوو احساس می‌شود. این درد می‌تواند پراکنده، مداوم یا به صورت دوره‌ای باشد و به طور ناگهانی شدت پیدا کند.
۲. دسته بندی بر اساس زمان شروع
- ولوودینیا اولیه (Primary):
از همان اولین تجربه لمس یا دخول، فرد دچار درد می‌شود. در این حالت، فرد هیچگاه رابطه بدون درد را تجربه نکرده است. - ولوودینیا ثانویه (Secondary):
در ابتدا هیچ درد یا مشکلی وجود نداشته، اما پس از مدتی، فرد به طور مزمن دچار درد در ناحیه ولوا می‌شود.
بیشتر بدانید: سندرم پیش از قاعدگی چه علائمی دارد؟
علائم ولوودینیا
علائم ولوودینیا بسته به نوع بیماری می‌توانند متفاوت باشند، اما شایع ترین نشانه ها عبارتند از:
- احساس سوزش یا نیش زدگی در ناحیه ولوا
- درد مداوم یا متناوب که ممکن است ساعت‌ها یا روزها ادامه داشته باشد
- تحریک یا حساسیت بیش از حد به لمس، حتی با لمس ملایم
- درد هنگام نشستن طولانی مدت، استفاده از تامپون، دوچرخه سواری یا ورزش
- درد در هنگام رابطه جنسی (Dyspareunia) که ممکن است باعث اجتناب از فعالیت جنسی شود
- در اغلب موارد، هیچ علامت ظاهری مانند تورم یا ترشح غیرطبیعی وجود ندارد
شدت این علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی تنها احساس خفیف سوزش دارند، در حالی که دیگران دچار دردهای شدید و طاقت فرسا می‌شوند.
بیشتر بدانید: کیست درموئید تخمدان چیست؟
علل ایجاد ولوودینیا
علت دقیق ولوودینیا هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات چندین عامل احتمالی را مطرح کرده اند که می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند:
- افزایش رشته های عصبی درد در ناحیه ولوا (Neuroproliferation):
در برخی زنان، تراکم پایانه‌های عصبی در ناحیه ولوا بیشتر از حد معمول است و همین موضوع حساسیت به درد را افزایش می‌دهد. - اختلالات هورمونی:
تغییر سطح هورمون‌هایی مانند استروژن یا تستوسترون ممکن است در بروز ولوودینیا نقش داشته باشد. برخی زنان بعد از استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضدبارداری دچار علائم این بیماری می‌شوند. - التهاب یا اختلال سیستم ایمنی:
برخی پژوهش‌ها نشان داده اند که ولوودینیا ممکن است با واکنش‌های غیرطبیعی سیستم ایمنی یا التهاب مزمن در ناحیه ولوا مرتبط باشد. - اختلال عملکرد عضلات کف لگن (Pelvic floor dysfunction):
انقباض غیرطبیعی و طولانی مدت عضلات کف لگن می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید درد در ناحیه ولوا شود. - ژن‌ها و عوامل ارثی:
برخی زنان ممکن است به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی، حساسیت بیشتری به درد یا التهاب در ناحیه ولوا داشته باشند. - بیماری های همزمان (Comorbidities):
ولوودینیا اغلب همراه با بیماری هایی مانند فیبرومیالژیا، سندرم روده تحریک پذیر یا سندرم مثانه دردناک مشاهده می‌شود.
تشخیص ولوودینیا
تشخیص ولوودینیا یک فرایند زمانبر است زیرا پزشک متخصص مانند دکتر بنفشه تاج بخش ابتدا باید سایر علل احتمالی درد در ناحیه ولوا را رد کند. برخی روش‌های تشخیصی شامل:
- معاینه لگن:
پزشک وضعیت پوست، غشاهای مخاطی و بافت‌های اطراف را بررسی می‌کند تا وجود عفونت‌ها یا بیماری‌های پوستی رد شود. - تست سواب پنبه ای (Cotton swab test):
پزشک با یک سواب پنبه ای به بخش‌های مختلف ولوا فشار ملایم وارد می‌کند تا محل دقیق درد شناسایی شود. این تست کمک می‌کند تا مشخص شود که درد موضعی است یا عمومی. - بررسی سابقه پزشکی و علائم:
از آنجا که بسیاری از بیماران هیچ علامت ظاهری ندارند، توصیف دقیق نوع درد و زمان شروع آن اهمیت زیادی دارد.
در بسیاری از موارد، زنان پیش از تشخیص درست، مجبورند به پزشکان مختلفی مراجعه کنند زیرا ولوودینیا اغلب با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته می‌شود.
بیشتر بدانید: بهترین روش درمان آندومتریوز چیست؟
شیوع ولوودینیا چگونه است؟
بر اساس مطالعات، ولوودینیا از بیماری‌های نسبتا شایع در میان زنان است:
- در ایالات متحده، حدود ۱۶ درصد از زنان در مقطعی از زندگی خود علائم ولوودینیا را تجربه کرده اند.
- آمارهای جهانی نشان می‌دهد که ۱۰ تا ۲۸ درصد از زنان ممکن است با این مشکل مواجه شوند.
- این بیماری بیشتر در زنان سنین باروری گزارش می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی بروز پیدا کند.
با وجود این شیوع بالا، آگاهی عمومی نسبت به ولوودینیا همچنان پایین است و بسیاری از زنان بدون اینکه بدانند نام این بیماری چیست، سال‌ها با درد زندگی می‌کنند.
تاثیرات عارضه ولوودینیا بر زندگی
ولوودینیا تنها یک بیماری جسمی نیست، بلکه می‌تواند پیامدهای گسترده ای در جنبه های مختلف زندگی فرد ایجاد کند:
- کیفیت زندگی روزمره: درد مزمن ممکن است انجام فعالیت‌های ساده ای مثل نشستن طولانی، رانندگی یا ورزش را دشوار کند.
- رابطه جنسی: درد هنگام دخول یا حتی لمس سطحی ولوا می‌تواند باعث اجتناب از رابطه جنسی و ایجاد مشکلات در زندگی زناشویی شود.
- سلامت روان: اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس از پیامدهای رایج این بیماری هستند.
- اجتماع و روابط فردی: بسیاری از بیماران به دلیل ماهیت خصوصی بیماری از صحبت درباره آن خجالت می‌کشند و همین موضوع می‌تواند حس انزوا ایجاد کند.
خلاصه مطالب
به طور کلی ولوودینیا یک بیماری مزمن در ناحیه ولوا است که علت مشخصی ندارد و اصولا به شکل درد، سوزش یا تحریک طولانی مدت ظاهر می‌شود. این بیماری می‌تواند به دو شکل موضعی یا عمومی و همچنین به صورت اولیه یا ثانویه بروز پیدا کند. علائم ولوودینیا اغلب بدون نشانه‌های ظاهری همراه هستند و همین موضوع تشخیص آن را دشوار می‌کند. هرچند علت دقیق آن مشخص نیست، عوامل عصبی، هورمونی، التهابی و عضلانی در بروز آن نقش دارند. شیوع نسبتا بالا و تاثیرات گسترده این بیماری بر کیفیت زندگی نشان می‌دهد که ولوودینیا یک موضوع مهم در حوزه سلامت زنان است که نیاز به شناخت و آگاهی بیشتری دارد.