نمونه برداری اندومتر (Endometrial Biopsy) یک روش تشخیصی ساده و کم تهاجمی است که طی آن بافتی از دیواره داخلی رحم (اندومتر) برداشته شده و برای بررسی‌های میکروسکوپی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این روش، یکی از مهم ترین ابزارهای تشخیص بیماری‌های رحم به ویژه در زنان با خونریزی غیر طبیعی، ناباروری یا مشکوک به سرطان آندومتر است. در این مقاله به بررسی مهم ترین مواردی می‌پردازیم که در آنها نمونه برداری اندومتر توصیه می‌شود.
نمونه برداری اندومتر چیست؟
نمونه برداری اندومتر در مطب پزشک و بدون نیاز به بیهوشی عمومی انجام می‌شود. طی این فرآیند، پزشک از یک وسیله باریک و انعطاف پذیر برای ورود به رحم و برداشتن مقدار کمی از بافت اندومتر استفاده می‌کند. این نمونه سپس جهت بررسی سلولی، وجود ناهنجاری‌ها، عفونت یا علائم بدخیمی به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
اهمیت تشخیصی نمونه برداری اندومتر
این روش به دلیل دقت بالا و هزینه پایین، یکی از موثرترین راهکارهای غربالگری و تشخیص زود هنگام بیماری‌های رحم است. به کمک آن می‌توان:
- سرطان یا پیش سرطان آندومتر را تشخیص داد
- علت خونریزی‌های غیر عادی را مشخص کرد
- وضعیت هورمونی و پاسخ آندومتر به درمان را ارزیابی نمود.
چه زمانی نمونه برداری اندومتر توصیه می‌شود؟
در ادامه، مهم ترین مواردی را بررسی می‌کنیم که پزشکان در آنها انجام نمونه برداری اندومتر را ضروری یا بسیار مفید می‌دانند:
1. خونریزی غیر طبیعی رحم
یکی از شایع ترین دلایل انجام نمونه برداری، وجود خونریزی‌های غیر طبیعی است. این وضعیت ممکن است به اشکال مختلف بروز پیدا کند:
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- لکه بینی یا خونریزی پس از یائسگی
- تداوم قاعدگی بیش از ۷ روز
در زنان یائسه، هرگونه خونریزی باید جدی گرفته شود، زیرا می‌تواند از علائم اولیه سرطان آندومتر باشد. در چنین شرایطی، نمونه برداری یا جراحی لاپاراسکوپی آندومتریوز یک گام اساسی برای رد یا تایید تشخیص سرطان است.
2. بررسی ناباروری و سقط مکرر
در زنانی که با ناباروری رو به رو هستند یا سابقه سقط‌های مکرر دارند، نمونه برداری می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد عملکرد رحم ارائه دهد. به کمک این آزمایش می‌توان:
- بررسی کرد که آیا پوشش داخلی رحم (اندومتر) برای لانه گزینی جنین آماده است یا نه
- وجود التهاب یا عفونت‌های مزمن مانند آندومتریوزیس را تشخیص داد.
- ناهنجاری‌های ساختاری یا هورمونی رحم را شناسایی کرد.
3. شک به هیپرپلازی آندومتر
هیپرپلازی آندومتر حالتی است که در آن لایه داخلی رحم بیش از حد رشد می‌کند. این حالت اغلب به دلیل عدم تعادل هورمونی، به ویژه افزایش استروژن و کاهش پروژسترون، ایجاد می‌شود. برخی از انواع هیپرپلازی ممکن است به سرطان تبدیل شوند، بنابراین شناسایی زودهنگام آن اهمیت زیادی دارد. در صورتی که سونوگرافی ضخامت غیر طبیعی اندومتر را نشان دهد، نمونه برداری برای تشخیص هیپرپلازی و تعیین نوع آن انجام می‌شود.
بیشتر بدانید: نمونه برداری آندومتر به صورت سرپایی
4. بررسی تاثیر درمان‌های هورمونی
در زنانی که تحت درمان با هورمون درمانی جایگزین (HRT) هستند یا از داروهایی مثل تاموکسیفن (داروی ضد سرطان پستان) استفاده می‌کنند، نمونه برداری می‌تواند به بررسی پاسخ اندومتر به این درمان‌ها کمک کند. این بررسی برای پیشگیری از رشد بیش از حد یا تغییرات غیر طبیعی اندومتر انجام می‌شود.
5. تشخیص یا پیگیری سرطان آندومتر
در زنانی که علائم مشکوک به سرطان آندومتر دارند، از جمله خونریزی پس از یائسگی یا تغییر ناگهانی در الگوی قاعدگی، نمونه برداری برای تشخیص سلول‌های بدخیم بسیار حیاتی است. همچنین در بیمارانی که تحت درمان سرطان هستند، این روش برای پیگیری روند درمان و اطمینان از عدم بازگشت بیماری استفاده می‌شود.
6. خونریزی‌های مقاوم به درمان
در برخی زنان، با وجود مصرف داروهای تنظیم کننده چرخه قاعدگی یا داروهای ضدالتهاب، همچنان خونریزی غیر طبیعی ادامه دارد. در این شرایط، نمونه برداری به تشخیص دقیقتر مشکل و انتخاب درمان موثر کمک می‌کند.
7. بررسی اختلالات اندومتر در دوران پیش یائسگی
در زنان ۴۰ تا ۵۰ ساله که وارد دوران پیش یائسگی شده‌اند، تغییرات قاعدگی ممکن است طبیعی یا نشانه یک بیماری باشد. اگر فرد در این سنین با لکه بینی، قاعدگی‌های نامنظم یا خونریزی شدید مواجه شود، نمونه رداری برای تشخیص دقیق ضروری خواهد بود.
چگونه برای نمونه برداری اندومتر آماده شویم؟
پیش از نمونه برداری، نیازی به آمادگی خاصی نیست. با این حال، پزشک ممکن است توصیه‌هایی مانند موارد زیر داشته باشد:
- پرهیز از مقاربت چند روز قبل از نمونه برداری
- قطع مصرف داروهای رقیق کننده خون در صورت صلاحدید پزشک
- مصرف داروی مسکن برای کاهش درد احتمالی هنگام نمونه برداری
نمونه برداری ممکن است با کمی درد یا ناراحتی همراه باشد که اغلب به صورت گرفتگی عضلات رحمی احساس می‌شود.
عوارض احتمالی نمونه برداری اندومتر
این روش به طور کلی ایمن است، اما مانند هر روش تهاجمی دیگر، ممکن است عوارضی جزئی رخ دهد، از جمله:
- درد و گرفتگی خفیف
- لکه بینی یا خونریزی جزئی
- عفونت (نادر)
- آسیب به بافت رحم (بسیار نادر)
در صورت تب، درد شدید یا خونریزی شدید پس از نمونه برداری، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
چه کسانی نباید نمونه برداری اندومتر انجام دهند؟
نمونه برداری اندومتر در برخی شرایط خاص توصیه نمی‌شود یا با احتیاط بسیار انجام می‌شود. از جمله:
- بارداری (خطر سقط جنین یا خونریزی در دوران بارداری)
- وجود عفونت فعال لگنی
- مشکلات انعقادی شدید خون
- تنگی شدید دهانه رحم
آیا نمونه برداری اندومتر درد دارد؟
در اغلب زنان، این فرآیند با درد متوسط و قابل تحمل همراه است که تنها چند دقیقه طول می‌کشد. مصرف داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یک ساعت پیش از انجام نمونه رداری می‌تواند کمک کننده باشد.
کلام آخر
نمونه برداری اندومتر یک روش تشخیصی موثر، ایمن و ساده برای بررسی وضعیت داخلی رحم است. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌های پنهان و اختلالات هورمونی یا ساختاری رحم را شناسایی و به موقع درمان کنند. مهم ترین دلایلی که برای انجام این آزمایش مطرح می‌شود شامل خونریزی‌های غیر طبیعی، ناباروری، هیپرپلازی، بررسی تاثیر درمان‌ها و تشخیص یا پیگیری سرطان اندومتر است.
در صورت وجود علائم مشکوک یا توصیه پزشک، انجام به موقع این آزمایش می‌تواند از بروز بیماری‌های جدی پیشگیری کند. اگر دچار هرگونه مشکل قاعدگی یا علائم غیر عادی هستید، مشاوره با متخصص زنان دکتر بنفشه تاج بخش و انجام بررسی‌های لازم، گام مهمی در حفظ سلامت شما خواهد بود.