کمبود ویتامین دی به صورت آشکارا در کودکان به صورت کاهش سطح کلسیم ویا فسفر ، راشیتیسم و نرمی استخوان و در بالغین به صورت نرمی استخوان خودش را نشان میدهد. کمبود ویتامین دی تحت بالینی این ویتامین بیمار را در معرض خطر پوکی استخوان ، افتادن و حتی شکستگی قرار می دهد. این کمبود در فصل زمستان شایعتر است . بنابراین تشخیص و درمان کمبود این ویتامین برای بهبود عملکرد سیستم اسکلتی عضلانی و حتی سیستم ایمنی و قلب و عروق بسیار پر اهمیت است .
عوامل موثر بر کاهش ویتامین D
برخی شرایط و موقعیت ها مانند فصل زمستان، بر کاهش ویتامین دی موثر است. کمبود ویتامین D، چون با علائم مختلف بروز می یابد، اکثر افراد نمی دانند که دچار این عارضه هستند. در ادامه 7 عامل موثر بر کاهش ویتامین دی گفته شده است. از جمله:
- تیره بودن پوست
- افزایش سن
- اضافه‌وزن یا چاقی مفرط
- عدم مصرف ماهی و لبنیات به اندازه کافی
- استفاده دائمی از کرم ضد آفتاب
- بستری شدن در بستربرای طولانی مد
- محدودیت دریافت نور آفتاب به دلیل پوشاندن کامل بدن و مصرف ضد آفتاب
- اختلال جذب به دلیل بیماریهای روده مثل بیماریهای التهابی روده و سلیاک
- مصرف داروهایی که متابولیسم ویتامین دی را افزایش می دهد مانند فنی توئین
سایر علت :
دلایل مختلفی برای کاهش سطح این ویتامین وجود دارد که شامل :
- کاهش دریافت یا کاهش جذب این ویتامین
- در معرض نورخورشید قرار نگرفتن
- افزایش تخریب کبدی
- کاهش تولید داخل بدنی ویتامین
عوارض کمبود ویتامین دی
ویتامین دی، بر سلامت استخوان ها و تنظیم سیستم ایمنی بدن نقش مهمی دارد. وجود این ویتامین، تاثیر بسیاری در پیشگیری از سرطان دارد. طبق مطالعات انجام شده، کمبود ویتامین دی، عوارضی در پی دارد. عوارضی چون:
- مبتلا به بیماریهای مثل ام‌اس، لوپوس، سرطان
- اختلالات شناختی و فکری
- بیماریهای قلبی
- بیماری روده التهابی (IBD)
- بیماریهای اسکلتی و دیابت نوع 2
- منجر به کاهش سطح کلسیم بدن (هیپوکلسمی)،
- کاهش سطح فسفات بدن ( هیپوفسفاتمی)،
- راشتیسم (نرم شدن استخوان‌ها در دوران کودکی)،
- استئومالاسی (نرم شدن استخوان در بزرگسالان)
- همچنین کاهش تراکم استخوان‌ها
علائم کمبود ویتامین D:
به دلیل اهمیت بالای این ویتامین، کاهش آن تاثیر بسیاری بر سیستم عصبی و ایمنی داشته و سبب بروز اختلالاتی می شود. از جمله:
- بیماری و عفونت مزمن
- خستگی مفرط و ضعف
- ریزش مو
- درد کمر و استخوان
- افسردگی
- ترمیم زخم به کندی
- پوسیدگی استخوان
- درد عضلانی
چه کسانی را از نظر کمبود ویتامین دی ارزیابی کنیم :
افرادی که فاکتورهای خطر برای کمبود دارند را بررسی می کنیم .
علایم بالینی کمبود ویتامین دی چیست :
علایم بالینی بستگی به شدت و مدت کمبود این ویتامین دارد.
بیشتر بیماران با کمبود خفیف تا متوسط ( 15 – 20 ng/ml ) بدون علامت هستند . در این بیماران سطح کلسیم و فسفر نرمال می باشد.
بیماران با کاهش شدید سطح این ویتامین در ارزیابی تراکم استخوان نشانه های پوکی استخوان را دارند و در معرض شکستگی استخوانی هم هستند.
در کمبود شدید وطولانی ویتامین دی ، کاهش جذب روده ای کلسیم و فسفر رخ می دهد و به علت کاهش سطح کلسیم ، افزایش فعالیت غده پاراتیروئید رخ می دهد که نتیجه آن برداشت کلسیم از استخوان ها و ایجاد پوکی استخوان است .علائم همراه در این حالت درد استخوانی ، ضعف عضلانی ، شکستگی و مشکل در راه رفتن می باشد .
نحوه درمان :
برای درمان کمبود این ویتامین بر حسب شرایط بیمار و در نظر گرفتن اینکه بیمار باردار است یا خیر ، بیماری مزمن کلیوی ، مشکل سوجذب ،بیماری پرکاری پاراتیروئید اولیه دارد یا خیر ، دارو با دوز مناسب تجویز می شود.
حتما باید پس از تجویز دارو ، پاسخ به درمان بیمار با آزمایش سطح ویتامین چک شود.
نتیجه گیری:
کمبود ویتامین دی، با علائمی چون ریزش مو، همراه است.
کاهش این ویتامین عوارضی چون مبتلا به بیماری های پوستی، قلبی-عروقی، راشیتیسم در کودکان و.. به همراه دارد.
افرادی با پوست تیره، دارای اضافه وزن، بستری بودن در خانه و…، در معرض بیشتر، کمبود ویتامین D هستند.
درمان افراد مبتلا با تجویز دارو و دادن تست آزمایش خون در چند ماه، صورت می گیرد.